Táo bón là gì?
Táo bón là hiện tượng ruột co bóp kém hoặc không đủ mạnh để bài tiết phân ra ngoài. Ở nhiều người, táo bón chỉ đơn thuần có nghĩa là ít đi đại tiện. Tuy nhiên, đối với một số người khác táo bón có nghĩa là phân cứng, phân khô đi đại tiện phải gắng sức rặn, hay là cảm giác còn phân trong ruột sau khi đi đại tiện. Một người được gọi là bị táo bón khi quá 3 ngày chưa đi ngoài hoặc đi ngoài dưới 3 lần trong một tuần, có thể có từng cơn đau quặn bụng, phân rắn, mỗi khi đi ngoài phải rặn mạnh.
Những nguyên nhân nào gây táo bón?
Có rất nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng táo bón như: do ít vận động, do uống ít nước, do chế độ dinh dưỡng, dùng thuốc, bệnh lý toàn thân hoặc tổn thương thực thể tại ống tiêu hóa. Tuy nhiên, với người cao tuổi, thường gặp ở một số nguyên nhân sau:
Tuổi tác
Nguyên nhân đứng đầu trong các nguyên nhân là do tuổi tác. Tuổi càng cao, chức năng sinh lý bị suy giảm vì cơ hoành, cơ vùng xương chậu yếu đi, các dịch bài tiết của đường ruột cũng giảm đáng kể (dịch vị, dịch mật, dịch ruột). Thêm vào đó, sự co bóp của cơ trơn của đường tiêu hóa ngày càng yếu dần hoặc bệnh nứt kẽ hậu môn gây khó khăn khi đi đại tiện (đau, rát nên không dám rặn) càng làm cho táo bón tăng lên.
Người cao tuổi nên vận động thường xuyên để giảm thiểu nguy cơ táo bón
Ít vận động
Người cao tuổi có sự suy giảm về chức năng của các cơ quan, bộ phận, đặc biệt về xương khớp dẫn đến việc hạn chế vận động ở người cao tuổi. Việc giảm hoạt động thể chất dẫn tới giảm nhu động ruột, giảm bài tiết dịch ruột gây táo bón. Một số vấn đề về xương khớp ở người cao tuổi như đau khớp gối mạn tính, đau lưng, chân yếu khó đi lại rất dễ gây nên táo bón.
Uống ít nước
Nước có khả năng thanh lọc, làm sạch ruột và là trợ thủ đắc lực giúp ruột non tiêu hóa thức ăn. Ngoài ra, nước góp đến 80% vào việc bài tiết ở đại tràng. Lượng nước đưa vào cơ thể bình thường khoảng 1,5 – 2 lít. Ở người cao tuổi, lượng nước đưa vào cơ thể thường thấp hơn bình thường, do người cao tuổi thường lười uống nước (sợ đi tiểu nhiều lần) nhất là những người có bệnh lý ở hệ thống thận tiết niệu hoặc các cụ ông có u xơ tiền liệt tuyến càng làm nảy sinh tâm lý không muốn uống nước. Ngoài ra, ăn ít rau quả cũng làm giảm lượng nước đưa vào cơ thể dễ gây nên táo bón.
Chế độ dinh dưỡng không hợp lý
Chế độ dinh dưỡng đóng một vai trò hết sức quan trọng. Do sự suy giảm chức năng ở nhiều cơ quan, bộ phận nên khả năng nhai, nuốt và tiêu hóa ở người cao tuổi kém hơn so với các lứa tuổi khác, do vậy người cao tuổi thường có xu hướng ăn ít chất xơ hơn. Có thể do chế độ ăn ít rau xanh và hoa quả tươi hoặc do người bệnh kiêng khem quá mức, ăn ít hoặc chán ăn làm giảm lượng chất xơ đưa vào cơ thể. Khi đó chất cặn bã ít, phân ít không tạo được phản xạ co bóp của đại tràng gây nên táo bón.
Một số người cao tuổi thường xuyên ăn những loại thức ăn có nhiều chất béo như bơ, sữa, đường tinh chế, thức ăn ít chất xơ, ăn nhiều chất cay, nóng (ớt, hành, hạt tiêu…) và uống nhiều rượu, bia cũng dễ bị táo bón cũng có khả năng gây nên táo bón.
Chế độ dinh dưỡng hợp lý nhiều rau xanh có thể giúp tránh tình trạng táo bón
Tác dụng phụ của thuốc
Một số trường hợp người cao tuổi đang dùng một số thuốc để điều trị bệnh cũng gây tác dụng phụ táo bón như: thuốc chống trầm cảm, thuốc bao bọc niêm mạc dạ dày hoặc quá lạm dụng một số thuốc có tác dụng nhuận tràng do dùng nhiều quá không có tác dụng nhuận tràng như mong muốn.
Táo bón cũng có thể do mắc một số bệnh khác, điển hình là bệnh trĩ, đặc biệt là trĩ nội. Bệnh nhân trĩ thường có xu hướng nhịn đi đại tiện vì sợ đau và chảy máu. Khi nhịn đại tiện lâu và nhiều lần sẽ giảm phản xạ đại tiện, gây tích trữ phân dẫn đến táo bón.
Một số bệnh thường gặp ở người cao tuổi cũng ảnh hưởng đến tiêu hóa gây táo bón như: bệnh thoái hóa khớp, viêm khớp, loãng xương, các bệnh tim mạch, huyết áp, đái tháo đường, các bệnh hô hấp mạn tính (tâm phế mạn, bệnh phổi tắc nghẽnmạn tính (COPD). Ung thư hay chít hẹp đại tràng gây tắc nghẽn cũng làm giảm sự tống phân gây nên táo bón.
Phòng ngừa táo bón như thế nào?
Táo bón có thể phòng ngừa được nhưng đỏi hỏi người bệnh phải kiên trì thực hiện. Nên ăn nhiều các loại rau quả có tính nhuận tràng giúp tăng cường chất xơ. Uống nhiều nước, không nên uống rượu, bia (trừ rượu vang đỏ nhưng cũng không được lạm dụng); không ăn chất cay, nóng (ớt, hành, hồ tiêu, mù tạt).
Không nên ngồi lâu mỗi lần đi ngoài và cũng không nên ngồi lâu một chỗ. Tạo thói quen đi ngoài theo một giờ nhất định trong ngày. Tích cực vận động thể lực như đi bộ, chơi thể thao để gia tăng nhu động ruột và gia tăng trương lực cơ sẽ giúp cải thiện hoạt động ở ruột già.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
http://suckhoedoisong.vn/di-tim-nguyen-nhan-tao-bon-n62873.html
