Làm thế nào để xử trí sốt ở người cao tuổi?

Nguyên nhân gây sốt

Nội dung

Có rất nhiều nguyên nhân gây sốt ở NCT nhưng hay gặp nhất là sốt do nhiễm trùng. Bệnh nhiễm trùng ở NCT có thể là đường hô hấp như viêm họng, viêm mũi, xoang, viêm phế quản, viêm phổi, áp-xe phổi, lao phổi.

Bệnh nhiễm trùng ở NCT cũng có thể gặp ở đường tiêu hóa như viêm ruột, viêm đường mật cấp hoặc bị viêm nhiễm ở đường tiết niệu hoặc bị các bệnh do virút gây ra như sốt xuất huyết, sốt phát ban, sốt rét…

Ngoài ra, NCT cũng có thể bị sốt không do bệnh nhiễm trùng như ung thư, bệnh về máu, gãy xương, bệnh nội tiết…

Sốt có thể là sốt cấp tính hoặc sốt kéo dài. Sốt cũng có thể là sốt rất cao nhưng cũng có thể thân nhiệt chỉ vượt quá chỉ số bình thường từ 0,5 – 2 độ C. Sốt có thể được phân chia một cách tương đối như: sốt nhẹ là thân nhiệt từ trên 37 – dưới 38 độ C; sốt trung bình: thân nhiệt từ 38 – dưới 39 độ C và sốt cao là khi thân nhiệt trên 39 độ C.

Một số biến chứng

Khi NCT bị sốt nếu không xử trí kịp thời thì rất có thể xảy ra một số biến chứng, thậm chí biến chứng nguy hiểm đến tính mạng. Nhất là sốt ở một số bệnh nhân đang mắc bệnh mạn tính như: bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh thận, bệnh thuộc hệ hô hấp (viêm phổi, hen suyễn, lao phổi, viêm phổi tắc nghẽn mạn tính…).

Biến chứng hay gặp nhất là ở hệ thần kinh, nhẹ thì nhức đầu, chóng mặt, nặng hơn lơ mơ, mê sảng, thậm chí gây co giật. Đối với hệ tim mạch thì có thể gây mạch nhanh, rối loạn nhịp tim, huyết áp tăng (nếu người bệnh có tiền sử tăng huyết áp thì rất nguy hiểm).

Sốt ở NCT cũng có thể gây buồn nôn, nôn, đau bụng, chán ăn hoặc ăn vào không tiêu, ậm ạch rất khó chịu. Khi sốt có thể làm cho NCT có thể bị rối loạn nhịp thở như khó thở, thở nông và khi sốt cũng rất dễ gây nên tiểu tiện ít do nước được thoát ra theo đường bài tiết mồ hôi và như vậy sẽ ảnh hưởng đến chức năng bài tiết của thận.

Điều trị sốt ở người cao tuổi

Thân nhiệt của người bình thường là 37 độ C với điều kiện là cặp nhiệt kế ở miệng hoặc ở hậu môn. Nếu cặp nhiệt độ ở nách thì phải cộng thêm 0,5 độ nữa mới đúng thân nhiệt.

Sốt có nghĩa là thân nhiệt phải vượt quá 37 độ C. Tuy vậy, cũng có thể gặp một số trường hợp ở NCT tuy mắc bệnh nhiễm trùng nặng nhưng khi cặp nhiệt độ thì không thấy thân nhiệt tăng (không thấy sốt) thậm chí thân nhiệt còn thấp hơn 37 độ C. Lý do có thể ở những trường hợp như vậy do sức đề kháng và phản xạ của cơ thể quá yếu, đặc biệt ở người tuổi cao, sức yếu, nằm lâu ngày, thiếu vận động hoặc ăn, uống kém, không hấp thu được. Trong những trường hợp như thế cần được khám toàn diện mới đánh giá đúng bệnh.

Để làm giảm thân nhiệt khi NCT cao tuổi bị sốt thì động tác đầu tiên nên làm là lau mát. Đây là việc làm tuy rất đơn giản, dễ thực hiện, không tốn kém nhưng lại rất hiệu quả. Có thể dùng một chiếc khăn lau mặt nhúng vào một chậu nước mát hoặc làm ướt khăn mặt từ vòi nước mát đắp lên những vùng có mạch máu lớn chạy qua thì sẽ làm cho thân nhiệt giảm xuống nhanh hơn như vùng trán, hai bên thái dương, hai hố nách, hai bẹn.

Các cụ nên mặc quần áo mỏng, không đắp chăn nằm ở nơi thoáng mát. Cùng với lau mát, các cụ cần uống nhiều nước, đặc biệt là nước oresol. Bên cạch đó, các cụ cũng nên bổ sung thêm nước ép quả tươi như chanh, cam, xoài, dưa hấu…

Khi thực hiện các biện pháp như vừa nêu ở trên mà thân nhiệt vẫn không giảm (dưới 38 độ C), các cụ cần dùng thuốc hạ nhiệt paracetamol, liều trung bình cho người lớn là 0,5g mỗi một lần và sau từ 4 – 6 giờ có thể dùng lại nếu vẫn còn sốt trên 38 độ C. Cần lưu ý là trong viên paracetamol dạng viên sủi có thêm thành phần muối bicacbonat natri nên các cụ đang mắc tăng huyết áp không nên dùng. Paracetamol là thuốc hạ sốt khá an toàn, tuy nhiên nếu dùng liều cao và dài ngày sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng gan. Do đó, các cụ nên ngừng thuốc khi thân nhiệt giảm ở mức dưới 38 độ C.

Nếu đã được áp dụng các biện pháp trên mà không hạ thân nhiệt về bình thường, các cụ nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán xác định nguyên nhân sốt và điều trị đúng cách.